5 สัญญาณอันตราย “ถุงน้ำในรังไข่หลายใบ” ในผู้หญิง

5 สัญญาณอันตราย “ถุงน้ำในรังไข่หลายใบ” ในผู้หญิง

5 สัญญาณอันตราย “ถุงน้ำในรังไข่หลายใบ” ในผู้หญิง
แชร์เรื่องนี้
แชร์เรื่องนี้LineTwitterFacebook

ประจำเดือนมาผิดปกติ มีภาวะอ้วนหรืออ้วนลงพุง มีปัญหามีบุตรยาก อาจต้องสงสัยว่าจะเป็นกลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบ ควรมารับการตรวจเพื่อวินิจฉัยหาความผิดปกติและรับการรักษา ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง  

พันธุกรรม อาจมีส่วนทำให้เกิดโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ ได้มากขึ้น โดยพบว่า ถ้ามีประวัติในครอบครัวโดยเฉพาะในลำดับญาติสายตรง เช่น แม่ ลูก พี่น้อง เป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ สตรีวัยเจริญพันธุ์ในครอบครัวนั้นมีโอกาสเป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ ได้มากกว่าคนทั่วไป 

โรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น โรคเบาหวาน โรคความดัน โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก โรคอ้วน  และภาวะมีบุตรยาก ผู้ที่เป็นโรคนี้จึงควรกินยาตามแพทย์สั่ง รับการตรวจติดตามอย่างสม่ำเสมอ หากเกิดอาการผิดปกติใดๆ ควรรีบพบแพทย์ 

ถุงน้ำรังไข่หลายใบ คืออะไร

กลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ PCOS ( Polycystic ovarian syndrome) เป็นภาวะที่มีความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อ โดยลักษณะของกลุ่มอาการนี้จะมีอาการหลายอย่างร่วมกัน เช่น มีอาการแสดงของฮอร์โมนเพศชายเกิน ภาวะไม่ตกไข่เรื้อรังทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ ภาวะดื้อต่ออินซูลิน ภาวะอ้วนลงพุง ซึ่งทำให้เสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานมากขึ้นในอนาคต 

สาเหตุของถุงน้ำรังไข่หลายใบ คืออะไร

ปัจจุบันยังไม่ทราบถึงสาเหตุที่แท้จริงของกลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบ แต่เชื่อว่ามีความผิดปกติอยู่ที่หลายๆกลไกซึ่งมีผลสืบเนื่องเกี่ยวพันกัน

ใครที่มีภาวะเสี่ยงเป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ

พบได้ประมาณร้อยละ 10-20 ของสตรีวัยเจริญพันธุ์ และพบได้มากขึ้นในสตรีที่มีภาวะอ้วน

กรรมพันธุ์เกี่ยวกับการเกิดโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือไม่

จากการศึกษาพบว่า พันธุกรรม อาจมีส่วนทำให้เกิดโรคได้มากขึ้น โดยพบว่า ถ้ามีประวัติในครอบครัวโดยเฉพาะในลำดับญาติสายตรง (First-degree relative) เช่น แม่ ลูก พี่น้อง เป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ สตรีวัยเจริญพันธุ์ในครอบครัวนั้นมีโอกาสเป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ ได้มากกว่าคนทั่วไป ซึ่งสาเหตุทางพันธุกรรมพบว่าอาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับความผิดปกติของยีน (gene) CYP17A และ CYP11A ส่งผลทำให้มีการทำงานของเอนไซม์ (enzyme) ที่ผิดปกติไป และมีการถ่ายทอดพันธุกรรมแบบ X-linked dominant

ทำไมผู้ที่มีภาวะน้ำหนักเกิน ประจำเดือนมาไม่ปกติจึงมีความเสี่ยงเป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ

ผู้หญิงที่มีน้ำหนักเกิน หรือภาวะอ้วน โดยเฉพาะคนที่มีลักษณะอ้วนลงพุง คือมีการสะสมไขมันมากในบริเวณผนังหน้าท้องและในช่องท้อง มากกว่าไขมันสะสมที่อื่น การที่มีลักษณะอ้วนลงพุงนั้น พบว่ามีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะดื้ออินซูลิน ความเสี่ยงต่อการเกิดเบาหวานมากขึ้นกว่าสตรีที่มีรูปร่างปกติ นอกจากนี้ยังพบว่า ทำให้เกิดความผิดปกติของการสร้างฮอร์โมน ทำให้รังไข่มีการผลิตฮอร์โมนเพศชายมากขึ้นกว่าปกติ ประจำเดือนมาผิดปกติ จึงเป็นสาเหตุของการเกิดโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ ได้

อาการใดที่น่าสงสัยว่าเป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ

อาการแสดงของกลุ่มอาการถุงน้ำในรังไข่หลายใบ จะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยหากพบอาการผิดปกติเหล่านี้ ควรไปปรึกษาแพทย์ เช่น 

  1. ประจำเดือนมาผิดปกติ เช่น ประจำเดือนไม่มาติดต่อกันนานหลายเดือน ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ประจำเดือนมานานและอาจมามากหรือน้อยผิดปกติ 
  2. มีอาการแสดงของฮอร์โมนเพศชายเกิน เช่น มีสิวมาก หน้ามัน ขนดก ศีรษะล้าน ผมบาง มีลักษณะกล้ามเนื้อแบบเพศชาย หรือเสียงแหบแบบเพศชาย เป็นต้น  
  3. ภาวะอ้วน น้ำหนักเกิน หรือตรวจพบภาวะเบาหวาน 
  4. ภาวะมีบุตรยาก  
  5. ตรวจอัลตร้าซาวด์พบถุงน้ำหลายใบในรังไข่ (Polycystic ovaries) 

ควรตรวจหาถุงน้ำรังไข่หลายใบ เป็นประจำหรือไม่ / ควรตรวจเมื่อใด

การตรวจวินิจฉัยถุงน้ำรังไข่หลายใบ ในปัจจุบันไม่ได้มีคำแนะนำให้ตรวจคัดกรองโรคเป็นประจำทุกปี แต่ในสตรีที่มีอาการผิดปกติ หรือสงสัยภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ ควรมาปรึกษาแพทย์ เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม

การวินิจฉัยโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ ทำได้อย่างไร

  • การตรวจวินิจฉัยถุงน้ำรังไข่หลายใบ นั้น จะใช้ข้อมูลทั้งจากการซักประวัติอาการผู้ป่วยอย่างละเอียด การตรวจร่างกาย การทำอัลตร้าซาวด์ (Ultrasound) โดยใช้คลื่นเสียงความถี่สูงเพื่อประเมินถุงน้ำรังไข่ 
  • การตรวจเลือด เพื่อวัดระดับของฮอร์โมนเพศ ระดับน้ำตาลในเลือด รวมถึงตรวจวัดระดับไขมันในเลือด 

การรักษาถุงน้ำรังไข่หลายใบ

การรักษานั้น แบ่งเป็น

  1. การรักษาแบบไม่ใช้ยา 
    โดยการควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ซึ่งการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เพื่อให้มีการเผาผลาญพลังงานมากขึ้น จากการศึกษาพบว่าการควบคุมอาหารและออกกำลังกายจนทำให้มีการลดลงของน้ำหนักอย่างน้อยร้อยละ 5 ของน้ำหนักเริ่มต้น พบว่าทำให้สตรีกลุ่มนี้มีการตกไข่ที่ดีขึ้น มีรอบเดือนที่สม่ำเสมอขึ้น และมีประโยชน์ต่อการควบคุมรักษาอาการแสดงออกของฮอร์โมนเพศชายเกิน และลดภาวะดื้ออินซูลิน ที่เป็นสาเหตุของโรคเบาหวานได้
  2. การรักษาแบบใช้ยา 
    เพื่อควบคุมรอบประจำเดือนให้มาสม่ำเสมอ การรักษาหรือลดอาการแสดงของฮอร์โมนเพศชายเกิน การลดภาวะดื้ออินซูลินและการเกิดโรคเบาหวาน และการรักษาเรื่องภาวะมีบุตรยาก  

อันตรายของถุงน้ำรังไข่หลายใบ

สตรีที่เป็นกลุ่มอาการนี้ ถ้าไม่ได้รับการรักษา จะเพิ่มความเสี่ยงในแง่ต่างๆ ดังนี้ 

  • มีความเสี่ยงในการเกิดเยื่อบุมดลูกหนาตัวและมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกเพิ่มขึ้น เนื่องจากไม่มีการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูกมาเป็นประจำเดือนเหมือนสตรีที่มีประจำเดือนมาสม่ำเสมอ ซึ่งมักจะแสดงอาการผิดปกติให้เห็นในช่วงอายุที่มากขึ้น หรือวัยหมดประจำเดือน 
  • มีความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวาน เนื่องจากกลุ่มอาการนี้มีความสัมพันธ์ในการเกิดโรคเบาหวานภาวะอ้วนโดยเฉพาะอ้วนลงพุง มีความเสี่ยงในการมีระดับไขมันสูงกว่าปกติ และโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งถ้าไม่ได้รับการตรวจรักษาอย่างต่อเนื่อง จะมีความเสี่ยงในการเกิดกลุ่มอาการโรคอ้วนลงพุง นำมาสู่ความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น โรคหัวใจขาดเลือด อัมพฤกษ์ และอัมพาต มากขึ้นในอนาคต 

ภาวะแทรกซ้อนจากโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ

ภาวะแทรกซ้อนจากโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคความดัน โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก โรคอ้วน  และภาวะมีบุตรยาก  

การป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ

การป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ สามารถทำได้โดย 

  1. ควบคุมน้ำหนักหรือลดน้ำหนัก  โดยการควบคุมอาหารและออกกำลังกายสม่ำเสมอ 
  2. กินยาตามแพทย์สั่งสม่ำเสมอ ไม่ควรหยุดยาหรือลดยาเอง  
  3. ควรรับการตรวจติดตามตามแพทย์นัดอย่างสม่ำเสมอ 
  4. หากเกิดอาการผิดปกติใดๆ ควรรีบพบแพทย์ 

เป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ สามารถมีลูกได้หรือไม่

ผู้ป่วยถุงน้ำรังไข่หลายใบ สามารถมีลูกได้ แต่เนื่องจากผู้ป่วยกลุ่มนี้ จะมีลักษณะภาวะไม่ตกไข่เรื้อรัง ซึ่งส่งผลให้ผู้ป่วยในกลุ่มนี้มีภาวะมีบุตรยาก แต่อย่างไรก็ตาม ภาวะมีบุตรยากสามารถรักษาได้ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์

ถุงน้ำรังไข่หลายใบ สามารถรักษาให้หายขาดได้หรือไม่

กลุ่มอาการถุงน้ำหลายใบในรังไข่ (PCOS) ถือเป็นโรคเรื้อรังในสตรีวัยเจริญพันธุ์ไม่มีคำตอบว่าจะใช้เวลารักษานานเท่าใดจึงจะหายจากโรค อาการแสดงออกในแต่ละคนไม่เหมือนกัน มีความเกี่ยวเนื่องกับความเสี่ยงในการเกิดโรคอื่นๆ ถ้าไม่ได้รับวินิจฉัยและการรักษาอย่างต่อเนื่อง 

วิธีการดูแลตนเองและข้อจำกัดเมื่อรู้ว่าเป็นถุงน้ำรังไข่หลายใบ (จะอยู่กับมันอย่างไร)

เมื่อสตรีวัยเจริญพันธุ์ที่มีอาการประจำเดือนมาผิดปกติ ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอทุกเดือน มีอาการแสดงออกของฮอร์โมนเพศชายเกิน มีภาวะอ้วนหรืออ้วนลงพุง มีปัญหามีบุตรยาก อาจต้องสงสัยว่าจะเป็นกลุ่มอาการนี้ควรมารับการตรวจรักษาเพื่อวินิจฉัยหาความผิดปกติและรับการรักษากับแพทย์อย่างถูกวิธี ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง หรือขาดการรักษาต่อเนื่อง และควรหมั่นออกกำลังกาย ควบคุมน้ำหนัก และปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหาร 

การป้องกันการเกิดโรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ

โรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ นั้น ยังไม่มีวิธีการป้องกันโรคที่ชัดเจน แต่การดูแลสุขภาพ ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ การออกกำลังกายสม่ำเสมอ และการรับประทานอาหารที่เป็นประโยชน์ สามารถช่วยลดโอกาสการเกิดกลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบได้ นอกจากนี้หากพบว่ามีอาการที่ผิดปกติไป เช่น ประจำเดือนมาผิดปกติ มีสิว ผิวมันมากขึ้น ตรวจอัลตร้าซาวด์มดลูกและรังไข่พบความผิดปกติ ควรรีบไปปรึกษาแพทย์ เพื่อได้รับการรักษาที่ทันท่วงที 

แชร์เรื่องนี้
แชร์เรื่องนี้LineTwitterFacebook